Kriptografi nedir?
Tanım
Kriptografi, iki veya daha fazla taraf arasında güvenli ve şifreli mesajlar gönderme yöntemi ve uygulamasıdır. Kriptografi sayesinde dijital para işlemleri takma ad kullanılarak güvenli ve “güven gerektirmeyen” bir şekilde gerçekleştirilir. Yani banka veya aracıya gerek kalmaz.
“Kripto para” sözcüğündeki “kripto”, Yunancada “gizli” anlamına gelir. Bu size kriptografi alanının ne ile ilgili olduğuna dair bir ipucu verir. Kriptografi, iki veya daha fazla taraf arasında güvenli ve şifreli mesajlar veya veriler gönderme bilimi ve uygulamasıdır. Gönderen, mesajı "şifreleyerek" bunu üçüncü taraflardan gizler, alıcı ise mesajın "şifresini çözerek" bunu tekrar okunur hâle getirir.
Kripto paralar, işlemlerin anonim, güvenli ve “güven gerektirmeyen” yapıda olmasını sağlamak için kriptografi kullanır. Bu, bir kişi hakkında hiçbir şey bilmeden de onunla güvenli işlem yapabileceğiniz anlamına gelir. Ayrıca, arada banka, kredi kartı şirketi, devlet veya herhangi başka bir üçüncü taraf bulunması da gerekmez. Kriptografinin önemli olduğu tek yer dijital paralar değildir. Bilgisayarımız ve bağlı olduğu ağlar, yaptığınız her Google aramasından gönderdiğiniz her e-postaya kadar verileri sürekli olarak şifreler ve bu şifreleri çözer.
Kriptografi neden önemlidir?
Kripto paralar, tamamen kriptografik fikirlere dayanmaktadır. Bitcoin, 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir kişi (veya grup) tarafından yaratıldı. Nakamoto bu fikrin tanıtım bilgisini bir kriptografi mesaj panosunda paylaşmıştı.
Nakamoto'nun çözdüğü en çetrefilli sorun “çifte harcama sorunu”ydu. Bitcoin sadece bir kod olduğu için, insanların parayı kopyalayıp tekrar harcaması nasıl engellenebilirdi? Nakamoto'nun çözümü, genel-özel anahtar şifrelemesi denen, iyi bilinen bir şifreleme düzenine dayanıyordu.
Bitcoin (Ethereum ve diğer birçok kripto) genel-özel anahtar şifrelemesi adı verilen bir teknoloji kullanır. Bu, yabancıların “birbirlerine güven duymadan” ve bir banka veya Paypal gibi “güvenilir aracı” olmadan, güvenli işlemler yapılmasını mümkün kılar.
Genel-özel anahtar şifrelemesi nasıl işler?
Bitcoin ağı, tüm kullanıcılara bir özel anahtar (son derece çok bir paroladır) verir ve kriptografik yöntemler kullanarak bununla bağlantılı bir genel anahtar oluşturur. Genel anahtarınızı diğer kişilerle özgürce paylaşabilirsiniz. Bu, size Bitcoin göndermek için ihtiyaç duyulan tek bilgidir. Ancak paranıza erişmek için özel anahtar gereklidir.
Bitcoin'in devrim niteliğinde olmasını sağlayan nedenlerden biri, çift harcama problemine getirdiği çözümdür: İşlemlerin gerçekliğini doğrulamak için kriptografik yöntemler kullanan eşler arası bir ağ.
Genel anahtarınız, "karma oluşturma" (hashing) adlı bir yöntem kullanılarak özel anahtarınızdan üretilir. Bu yöntem bir veri dizisini alarak bunu bir algoritma kullanarak işler. Bu işlemi tersine çevirmek neredeyse imkânsızdır. Böylece kimse, genel anahtarınızdan özel anahtarınızı tahmin edemez.
Genel ve özel anahtarlarınız birbirine bağlı olduğu için ağ, bitcoin'in size ait olduğunu bilir. Özel anahtarınız sizde olduğu sürece bu bitcoin size ait kalır.
Aracı bulunmamasının bir diğer etkisi de, Bitcoin işlemlerinin geri alınamaz olmasıdır (sonuçta, hata yapmanız durumunda arayabileceğiniz bir kredi kartı şirketi yoktur). Ancak bu; bir hata değil özelliktir: İşlemlerin kalıcı olması, çifte harcama sorununun çözümünün önemli bir parçasıdır.
Çözümün diğer kısmı da dev, merkezsiz bir defter olan Bitcoin blok zinciridir. Onu, her işlemi belgeleyen ve sürekli olarak ağdaki bilgisayarlar tarafından doğrulanan ve güncellenen bir banka defteri gibi düşünebilirsiniz.
