Bitcoinin işleyişi

Gerçek olmayan bir kişi veya ekip olan Satoshi Nakamoto, 2008'de yayınladıkları bir tanıtım belgesi ile Bitcoin hakkında kısaca bilgi verdi. Konsept basitti: Bitcoin dijital paradır ve internet üzerinde eşler arası güvenli işlemler yapılmasını sağlar.

Bitcoinin geliştirilmesi, kriptografi açısından bir dönüm noktasıydı. Bitcoinin sunduğu en önemli yenilik blok zinciriydi. Blok zinciri, bitcoin kullanılarak gerçekleştirilen tüm işlemleri kaydederek bir defter işlevi gören bir yazılımdı. Banka defterinden farklı olarak Bitcoin blok zinciri, bir bilgisayar ağı üzerinden dağıtılır ve doğrulanır. Zincir hiçbir şirket, ülke veya üçüncü tarafın kontrolü altında değildir. Herkes bu ağın bir parçası hâline gelebilir.

Bitcoin, şifrelemeye dayalıdır. Bu sayede son derece güvenli ve evrensel olarak erişilebilirdir. Küresel Bitcoin ağında bir "banka hesabı" oluşturulduğunda "özel anahtar" olarak da adlandırılan, son derece uzun ve başkaları tarafından tahmin edilmesi imkânsız bir parola üretilir. İnternet erişimi olan herkes, nerede olurlarsa olsunlar genel anahtarlarını (kaynaklarını güvenli bir şekilde almak için özel anahtarlarının serbestçe paylaşılabilen versiyonu) kullanarak bitcoin alabilir, gönderebilir ve tutabilir.

Sadece 21 milyon BTC olacaktır. Bitcoin; herhangi bir kişi, şirket, hükûmet veya merkez bankası tarafından şişirilemeyen veya manipülasyona maruz bırakılamayan bir dijital paradır.

Bitcoin, oldukça küçük tutarlara bölünebilir. Bir BTC'nin bir kısmını tutabilir, gönderebilir veya alabilirsiniz. En küçük birim, "satoshi" veya "sat" olarak adlandırılır ve 0,00000001 BTC'ye denk gelir. Bitcoinin değeri artarken kolay bölünebilirliği, kilit önemdeki bir özellik hâline gelmiştir.

Bitcoin madenciliği nedir?

Bitcoin, sıklıkla altın gibi bir "değer deposu" olarak görülür. Yeni bitcoinler de altın gibi "madencilik" ile üretilir (en fazla 21 milyon coin üretilebilir). 

Bitcoin madenciliği, dünyanın dört bir yanındaki binlerce bilgisayarın ağ üzerindeki işlemleri kaydetmek ve doğrulamak için birbirleriyle yarıştığı bir süreçtir. "Madencilik rigi" olarak bilinen bu özel bilgisayarlar, yeni bir işlemi doğrulamak ve kaydetmek için gereken denklemleri gerçekleştirir.

 İlk günlerde, tipik bir masaüstü bilgisayar blok zincirine katılmak için yeterince güçlüydü. Yani madenciliği denemek isteyen herkes gerekli donanıma sahipti. Günümüzde ise bunun için özel amaçlı muazzam bilgisayarlar gerekir. Genellikle bu bilgisayarlar şirketlere veya kaynaklarını bir havuzda bir araya getiren çok sayıda bireye aittir. Cambridge Üniversitesi araştırmacıları, Ekim 2021 itibarıyla ülkelere göre küresel madencilikte en yüksek yüzdenin, ABD'de bulunan madencilere ait olduğunu tahmin etmektedir.

Bitcoini kim yarattı?

Bitcoinin ardındaki ilkeler ilk olarak 2008'in sonlarında, Satoshi Nakamoto adındaki kişi veya grup tarafından çevrimiçi olarak yayınlanan tanıtım belgesinde açıklandı.  

Bu belge, kriptografi ve bilgisayar bilimleri alanında dijital paradan bahseden ilk belge değildi. Aslında belge daha önceki konseptlere atıfta bulunuyordu. Ancak kişilerin takma isimler ardına gizlenebileceği (bitcoinin yaratıcısı gibi) veya fiziksel olarak dünyanın diğer ucunda bulunabileceği çevrimiçi ortamda, farklı kişiler arasında güven kurma sorununa eşi benzeri olmayan, zekice bir çözüm sunuyordu.

Nakamoto birbirine geçmiş kavramlar tasarladı: Bitcoin özel anahtarı ve blok zinciri defteri. Sahip olduğunuz bitcoinleri, satın alımınızı içeren sanal bir kasayı açmakta kullanılan, rastgele sayılar ve harflerden oluşan bir özel anahtarla kontrol edersiniz. Her özel anahtar, blok zinciri adı verilen sanal defterde izlenir.

Satoshi'nin kimliği bugüne dek hiç açıklanmadı ve muhtemelen gelecekte de açıklanmayacak. Bitcoinin tek bir kişinin veya kuruluşun denetiminde olmaması, değer teklifinin özünü teşkil eder.

Bitcoinin değeri nereden geliyor?  

Bitcoini değerli kılan özelliklerden bazıları şunlardır:

• Sabit ve tahmin edilebilir para arzı. İtibari para birimlerinin (devlet destekli para birimleri) aksine seçimiş veya atanmış hiçbir yetkili, durup dururken veya trilyonlarca miktarda yeni bitcoini piyasaya süremez. Sadece 21 milyon bitcoin olacaktır.

• Bitcoin, itibari para birimlerinin aksine açık kaynak koduyla işletilir ve küresel bir şeffaflık sunar. Herkes dilediği zaman, toplam bitcoin arzının ve bitcoinin alt yapısını oluşturan kodların yanı sıra küresel defterdeki her bir hesabın bakiyesini bağımsız olarak doğrulayabilir.

• Bitcoin, güvenliğini üstün şifreleme teknolojisiyle sağlamakta ve çok yüksek miktarlarda enerjiyle desteklenmektedir. Bir bireyin veya kuruluşun, bitcoinin temel şifreleme sistemine zarar vermek için gereken enerji miktarına, özel bilgisayar sayısına veya yeterli alana sahip olması olanaksızdır. Bitcoin, dünyadaki en güvenli bilgi işlem ağıdır.

• Geleneksel banka hesaplarının aksine Bitcoin ağına herkes, her yerden bağlanabilir. Bitcoin, değer aktarımına yönelik olan, sansürlenemez bir küresel ağdır.

Bu özellikler, dünyanın dört bir yanındaki insanlara fayda sağladığı sürece bitcoin de değerli olmaya devam edecektir.

Nasıl bitcoin satın alabilirim?

Bitcoin satın almak, göndermek ve almak için Coinbase veya sayıları her geçen gün artan diğer saygın finansal teknoloji şirketleri üzerinden bir hesap oluşturabilirsiniz. Bitcoin ayrıca geleneksel finansal portföyler üzerinden de giderek erişilebilir hâle gelmektedir. Örneğin, ilk bitcoin vadeli işlem borsa yatırım fonu Ekim 2021'de onaylanmıştır. (Yatırımcıların altın veya teknoloji hisseleri gibi varlıklara yatırım yapmasının popüler bir yöntemi olan borsa yatırım fonları, artık bitcoini de kapsamaktadır.)

Piyasaya Sürülme Tarihi: Ocak 2009