Around the Block Sayı 8: Sentetik varlıkların vaatleri ve potansiyeli
Coinbase Around the Block kripto dünyasındaki temel konulara ışık tutar. Bu sayıda Justin Mart sentetik varlık ortamını ve sektördeki kayda değer diğer önemli haberleri inceliyor.
Bugün Merkezsiz Finans (DeFi) uygulamalarının çoğu, geleneksel finansal ürünlerin kopyaları gibi görünüyor. Token'ları birbirleriyle takas edebilir, bir para piyasasında token borç alabilir veya verebilir, hatta bir takas platformunda marj ve kaldıraç ile takas etmek için kullanabilirsiniz.
Ancak DeFi bundan çok daha fazlasını sunabilir. Blok zincirleri, merkezinde programlanabilir bir değer olan açık ve küresel platformlardır. DeFi'nin, doğal sonucu geleneksel dünyada olmayan, gerçekten özgün bir şey üretmesi an meselesidir.
İlk olası örnek: sentetik varlık
Sentetik varlıklar nedir?
Sentetik varlıklar, yeni bir türev tipidir. Türevlerin, değerini farklı bir varlık veya kriterden alan varlıklar olduğunu hatırlarsınız. Bunlar, alıcılar ve satıcıların bir varlığın gelecekteki fiyatını takip eden sözleşmeleri takas ettiği vadeli işlemlere veya opsiyonlara benzer.
DeFi buna farklı bir özellik getiriyor: sentetik varlıklar, türevlerin dijital temsilleri olan token'lardır.Türevler, bir temel varlık veya finansal pozisyona özel bir yatırım yapılmasını sağlayan finansal sözleşmelerdir. Sentetik varlıklar ise basitçe benzer pozisyonların token'laştırılmış temsilleridir .
Bu nedenle sentetik varlıklar benzersiz avantajlar sunar:
Oluşturma için izin gerektirmeme: Ethereum gibi blok zincirleri, herhangi birinin sentetik varlık sistemleri kurmasına izin verir
Kolay erişim ve aktarılabilirlik: Sentetik varlıklar özgürce transfer ve takas edilebilir
Küresel likidite havuzları: Blok zincirleri, doğası gereği küreseldir ve dünyadaki herkesin katılımına açıktır
Merkezî taraf riski yoktur: Ayrıcalıklı bir denetime sahip merkezî taraflar yoktur
Bazı örnekleri nelerdir?
Öncelikle sentetik varlıklar, fiziksel varlıkları blok zincirine ekleyerek ve onlara yukarıda listelenen avantajları ekleyerek token'lara dönüştürebilir. Dünyadaki herhangi birinin, S&P 500'ü takip eden bir token satın aldığını ve bu token'ı Compound, Aave veya MakerDAO gibi diğer DeFi projelerinde teminat olarak kullanabildiğini düşünün. Bu model altın veya tahıl gibi emtiaları, TSLA gibi hisse senetlerini veya SPY gibi endeksleri, tahviller gibi borçlanma araçlarını ve akla gelen her şeyi kapsayacak kadar genişletebilir.
Son maddeyi düşündüğünüzde işler daha da heyecan verici bir hâl alıyor. Sentetik varlıklar aracılığıyla takas yapılabilecek popüler kültür piyasaları, internet görselleri piyasaları ve kişisel token piyasaları gibi egzotik ve yeni araçlar çok uzağımızda değil.
Üstelik herhangi bir varlığın, blok zincirine eklenebilecek sentetik bir versiyonu olabileceğini göz önünde bulundurduğumuzda burada tasavvur edilen piyasanın boyutunun oldukça büyük olduğunu görebiliriz. Sadece bir referans olması açısından, 2020 yılının birinci çeyreğinde dünya genelindeki hisse senetlerinin yaklaşık 32,5 trilyon ABD dolar değerinde takas hacmine ulaştığını belirtelim. Herkese açık ve ücretsiz erişim sunan küresel bir likidite havuzunda takas edilen sentetik versiyonlar, teorik olarak kısmen bu hacmin yerini alabilir.
Spesifik bir örnek: Poop Exchange
2019'un sonlarında, birkaç geliştirici akıllarına gelen fikir sonucunda bir prototip geliştirdi. Bu prototipte San Francisco'da dışkı görülme sıklığını takip eden bir sentetik varlığımız olmasının ne gibi sonuçlar getireceğine baktılar. Token sahipleri görülen dışkı sayısında artış oldukça ve token sağlayıcısı da görülen dışkı sayısında düşüş oldukça kâr eder. Bunun için görülen dışkı sayısını basit bir şekilde bildiren bir kâhin kullanılır.
Bu dışkı token'ı piyasası, San Francisco yerel yönetiminin teşvik edilmesini sağlayabilir. San Francisco belediyesi, dışkı token'larını sağlayan taraf olursa kâr elde etmek için sokakları temizlemeye teşvik edilmiş olur. Buna karşıl ık, vatandaşlar da kendilerini duygusal riskten korumak için dışkı token'larını satın alabilir ve böylece sokakların yeterince temizlenmemesi durumunda en azından para kazanacaklarını garanti ederler. Bu basit bir örnek olsa da, sentetik varlıkların ve her şeyin piyasasının potansiyelini ortaya koyuyor.
Bugün ne tür sentetik varlık platformları mevcut?
Universal Market Access (UMA)*
UMA, herkesin geleneksel finansal ürünleri, kripto tabanlı egzotik ürünleri ve daha pek çok aracı baştan yaratabilmesine imkân tanıyan bir sentetik varlık protokolüdür. UMA aracılığıyla iki taraf, izne gerek olmadan keyfi bir finansal sözleşme oluşturmak üzere bir araya gelir. Bu sözleşme ekonomik teşvikler (teminat) ile güvence altına alınır ve Ethereum'daki akıllı sözleşmeler aracılığıyla uygulanır. Ethereum'un küresel ve açık doğası sayesinde giriş eşikleri oldukça düşüktür ve böylece “Universal Market Access" oluşturulur.
UMA topluluğu mensuplarının bugünkü odağı öncelikle token'laştırılmış verim eğrileri (ör. yUSD) yaratmak olsa da, platform herkes tarafından her türlü finansal sözleşmeyi oluşturmak için kullanılabilir. Birkaç örnek:
Kripto tabanlı sözleşmeler: Kripto vadeli işlem token'ları, verim eğrileri, sürekli vadeli işlemler vb.
Kripto para veya DeFi ölçümlerini takip eden token'lar: Ör. BTC hâkimiyeti, DeFi TVL tabloları, merkezsiz takas platformları (DEX) pazar payı tabloları veya herhangi bir başka ölçüm.
Geleneksel finansal ürünler: ABD ve Küresel hisse senetleri (ör. TSLA veya APPL token'ı), özel emeklilik planları, sigorta ve özel emeklilik fonu ürünleri
Egzotik ürünler: poop.exchange örneği, popüler kültür, internet görseli piyasaları vb.
UMA kendini, heyecan verici ve yaratıcı finansal piyasaların uzun kuyruğunun protokolü olarak konumlandırıyor. Bu sözleşmelerin bazıları, poop.exchange örneğinde olduğu gibi teşvikleri kökten bir şekilde yeniden düzenlemek ve sıfırdan yenilikler yaratmak için kullanılabilir!
* Not: UMA, bir Coinbase Ventures portföy şirketidir
Synthetix
Synthetix, sentetik varlıklar için küresel likidite oluşturmak üzere Ethereum üzerinde çalışan bir protokoldür. Synthetix, tümü zincir içinde olmak üzere kripto, hisse senetleri ve emtialar dâhil sayısız varlık sınıfının oluşturulmasına ve takas edilmesine olanak sağlar.
Bu varlıkların fiyatını takip eden token'lar teminat, staking ve takas ücretlerinin bir birleşimiyle çalıştırılan Synthetix içinde yerel olarak alınabilir ve satılabilir. Synthetix ekosistemi şu anda içinde bulunduğu geçiş sürecinin ardından SNX token'ının tüm ekosistemin merkezinde olduğu, tamamıyla DAO'lardan oluşan bir yapı tarafından çalıştırılacaktır. SNX, takas ücreti karşılığında sentetik varlık pozisyonlarına teminat desteği sağlamak üzere stake edilebilir ve DAO'larda bir yönetişim token'ı işlevi görebilir.
Synthetix, DeFi'deki lider sentetik varlık platformu olarak şimdiye kadar piyasaya 150 milyon ABD doları değerinde "Synth" sürdü. Platformun stabil kriptosu olan ve piyasa değeri 100 milyon ABD dolarına yaklaşan sUSD bunların başında geliyor.
Synthetix bugün, ağırlıklı olarak sETH ve sBTC gibi kripto tabanlı sentetik varlıklar sunuyor. Bunlara ek olarak varlık sepetlerini takip eden sDeFi ve sCEX gibi endeks token'larını da sağlıyor. Gördüğü ilgiyi büyük oranda, varlıkların kâhin tarafından belirlenen bir fiyat karşılığında takas edildiği ve bu sayede alış ve satışlarda kaymaların yaşanmadığı özgün piyasa tasarımına borçlu.
Diğerleri
Özgün avantajlar ile dezavantajlara sahip olan ve farklı tasarım kararlarıyla geliştirilen diğer sentetik varlık platformları da bulunuyor. Bu platformların kapsamlı olmayan bir listesi: Morpher, DerivaDEX*, FutureSwap, DyDx ve Opyn, Hegic veya Augur.
* Not: DerivaDEX, bir Coinbase Ventures portföy şirketidir
Sonuç
Sentetik varlıklar, Ethereum ve DeFi ekosisteminin olgunlaşmasıyla hayata geçen yeni temel öğelerdir. Ancak henüz işin başında olduğumuz için bunların doğası gereği sahip olduğu riskleri de göz önünde bulundurmalıyız:
Akıllı sözleşme riski: Akıllı sözleşmeler istismara açıktır ve sentetik varlıklar cazip hedefler olabilir
Yönetişim riski: Bu platformlar genellikle merkezsiz katılımcılar tarafından yönetildiği için geniş ölçeklerde görece sınırlı olarak test edilmiştir.
Kâhin riski: Sentetik varlıkların pek çoğunun düzgün çalışması kendi güven varsayımlarına ve hata modlarına sahip olan kâhinlere bağlıdır.
Platform riski: Ethereum ve diğer temel blok zincirleri geniş ölçekli zorluklar yaşayabilir ve onlara en çok ihtiyaç duyduğunuz anda kötü bir performans gösterebilir. Fiyat piyasaları verimsiz olabilir ve front running veya griefing saldırıları zorlayıcı olabilir.
Ancak sunduğu potansiyel, dezavantajlarını telafi ediyor. Sentetik varlıkların, mevcut finansal piyasalara açık ve küresel erişim sunması başlı başına önemli bir temel öğedir. Öte yandan daha derinlemesine baktığınızda her şeyin piyasası fikrinin ardındaki yeniliği görebilirsiniz.
Bu temel özellikler, teşvikleri kökten bir şekilde hizalayacak ve hayatlarımızı değiştirebilecek yeni ve orijinal finans piyasaları inşa etmek için kullanım potansiyeli sunar.
Nokta atışı: Dikkate değer haberler hakkında yorumlar
DEX Hacmi, DeFi'nin Yeni Mali Deneylerinin Yardımıyla Güçlü Büyümesini Sürdürüyor
Tarihi boyunca ilgi çekmekte zorlanan DEX'ler, 2019'da tüm ürünler genelinde yalnızca yaklaşık 3 milyar dolarlık TVL'ye ulaşmıştı. Öte yandan 2020 başından bu yana 20 milyar ABD dolarını aşarak ve sadece son iki ayda 15 milyar ABD dolarına ulaşarak işlem hacminde bir patlama yaşadı.Büyüme yönlü bu ilerleyiş DEX benimsenme eğrisine ivme kazandırarak DEX'lerin dikkatleri üzerinde toplamasını sağladı.
Bu hacmin kaynağı son bir ay içindeki yaklaşık 200 bin aktif adres oldu (yalnızca Uniswap tarafından kaydedilen aktif adres sayısı yaklaşık 160 bin, ancak platformlar arasında bazı geçişler yaşanmış olması olası). Uniswap yılbaşından bu yana yaklaşık %45'lik bir hacimle DEX pazar payının hâkimi konumunda (ve geçtiğimiz hafta için bu oran %70'ti). Diğer popüler DEX'ler ise yılbaşından bu yana sırasıyla yaklaşık %16 ve %7'lik pazar payı elde etmiş olan Curve ve Balancer. Ancak ufukta Serum ve Sushiswap gibi yeni oyuncular da görünüyor.
DEX büyümesinin temel nedeni yeni mali modellere öncülük eden pek çok DeFi projesinin geliştirilmesi oldu. Bu projeler genellikle, önceden bir sahibi ve dışarıdan bir kaynağı olmayan, sabit bir arza sahip olan ve dağıtımın yalnızca yield farming ile yapıldığı "adil lansmanlar" aracılığıyla faaliyete geçiriliyor. Bu nedenle, daha önce hiç görülmemiş bir deney ve oyun teorisi katmanını temsil ediyorlar. Bazı örnekler:
Ampleforth (AMPL)
Öncü örnek Ampleforth 'tur (AMPL). Bu platform arzı, talep karşısında otomatik olarak dengeleyerek AMPL token'ını 1 ABD doları civarında tutmayı hedefleyen ve "rebasing" olarak bilinen bir ekonomik modele sahiptir. Basitçe söylemek gerekirse: AMPL, 1 doların üzerine çıktığında, birim fiyatı aşağı çekmek için herkesin bakiyesi artar . Tersi durumda, yani AMPL, 1 doların altına düştüğünde fiyatı yukarı çekmek için herkesin bakiyesi düşer . Pazar payınızın rebase'lere rağmen sabit kalacağını unutmayın.
Yams (YAM)
Uygulamada test edilmiş DeFi projelerinden kod ödünç alınarak 10 gün içinde oluşturulduğu söylenen Yam 11 Ağustos'ta sürpriz bir şekilde faaliyete geçmişti. Yam, AMPL ile neredeyse aynı şekilde çalışsa da aralarında birkaç farklılık bulunmaktadır:
1 ABD dolarını hedefleyen ve AMPL ile oldukça benzer bir rebase mekanizması
Rebase'lerin bir kısmının stabil kripto satın almak için tahsis edilmesiyle fonlanan, YAM sahiplerinin kontrolündeki bir hazine
Hazinenin topluluğun mülkiyetinde olmasına imkân tanıyan ve hazinenin nasıl kullanıldığının oylarla belirlendiği yönetişim sözleşmeleri
Takımlara veya yatırımcılara token tahsis edilmeyen adil dağılım. Token'lar tamamen yield farming aracılığıyla dağıtılır
Ancak faaliyete geçmesinin ardınadn modern bir DeFi hikâyesine tanıklık ettik. YAM'lerin ilk sürümü ne yazık ki rebase sözleşmesi ve yönetişim sözleşmesinde bir hata içeriyordu. İki sözleşmenin şaşırtıcı bitişikliği, rebase sözleşmesini onarma girişimlerinin yönetişim sözleşmesindeki bir hata tarafından engellenmesine ve nihayetinde 750 bin ABD doları değerindeki stabil kriptonun kalıcı olarak kilitlendiği bir sistem arızasına neden oldu.
Sonuçta ne oldu? YAM'nin ilk sürümü çökse de topluluk bir araya gelerek koda fork uyguladı ve şu anda ikinci sürümü faaliyete geçirme sürecinde.
AMPL ve YAM'lerin ardından başka token'lar da kendilerine özgü özellikleriyle hızla faaliyete geçti:
Spaghetti.Money: Yield farming ile işletilen bir token. Ancak yönetişimsiz (YAM ile aynı akıbeti yaşamasının önüne geçmek için) ve deflasyoneldir (tüm işlemlerin %1'i kaybedilir)
Shrimp.Finance: Yield farming ile işletilen, rebase olmayan bir token. Shrimp, staking için kullanılmak üzere DICE ve CREAM adlı ana akımın daha dışında kalan iki token'ı seçerek farklı topluluklara erişmek için yeni bir mekanizma sunmuştur.
Zombie.Finance: Yield farming ile işletilen bir rebasing token'ı. Ek bir kural olarak, bir rebase'in ardından elinde 1 ZOMBIE'den daha az varlık bulunan token sahiplerini çıkarır.
$BASED: Yield farming ile başlayan ve yakında rebasing'e geçecek olan ekonomik bir tavuk oyunu.
Yarının neler getireceğini kimse bilmiyor. Bu deneyler gerçek zamanlı olarak, gerçek değerlerle sürüyor ve şimdilik ağırlıklı olarak merkezsiz takas platformlarında takas ediliyor.
Coinbase'den Haberler
Marc Andreessen ve Gokul Rajaram, Coinbase yönetim kuruluna katılıyor
Numeraire, UMA, BAND ve Celo, Coinbase Pro'da faaliyete geçiyor
Marcus Hughes Avrupa Genel Müdürü olarak Coinbase'e katılıyor
Coinbase, ERC-20 token'ını listeleme yönergelerini yayınladı
Manish Gupta Mühendislikten Sorumlu Başkan Yardımcısı olarak Coinbase'e katılıyor
Kripto sektöründen haberler
FTX, perakende genişlemesi için 150 milyon ABD doları olduğu söylenen bir teklifin ardından Blockfolio'yu satın alıyor ve Robinhood'un eski kripto başkanını işe alıyor
Blockchain.com, faizli mevduat hesaplarındaki faiz oranlarını yükseltiyor
Binance, %14,8'lik YFG sunan DeFi tasarruf ürününü duyuruyor
Kurumsal kripto haberleri
BitMEX, tüm hesaplar için KYC (müşterini tanı) zorunluluğu getirmeye hazırlanıyor
SEC, akredite yatırımcı tanımını güncelliyor; Hester Pierce ikinci dönemi için yemin etti
Fidelity, varlıklı yatırımcılar için ilk fonunu faaliyete geçiriyor
Prudential'ın eski CEO'su George Ball, varlıklı yatırımcılara Bitcoin almalarını tavsiye ediyor
Gelişen kripto işletmelerinden haberler
