Enflasyon nedir?

Kripto para birimlerini, özellikle de Bitcoin'i, yatırımcıların gözünde bu kadar çekici kılan bir özellik, kripto para birimlerinin enflasyona karşı ABD doları gibi itibari para birimlerinden daha dirençli olduğu fikridir. 

Peki enflasyon nedir? Enflasyon, para birimlerinin zamanla değer yitirerek tüketici ürünlerinin fiyatlarının artmasına yol açtığı bir süreçtir. Çoğu ekonomist belli bir düzeyde enflasyonun ekonomi açısından iyi olduğuna inandığı için örneğin ABD hükümeti on yıllardır tüketicilerin gerçekte ihtiyaç duyduğundan daha fazla para basmıştır. Yarım yüzyıl önce fiyatı beş sent olan bir kutu kolanın günümüzde birkaç dolara satılması bu yüzdendir. 

Diğer taraftan Bitcoin, genellikle ABD dolarının değer yitirmesinden çok daha hızlı biçimde değer kazanmıştır. 2010'da neredeyse hiçbir değer taşımayan Bitcoin 2020'nin sonlarında 20.000 $'ın üzerinde bir değere ulaşmıştır. (Dalgalı bir piyasa olduğu için Bitcoin de dramatik artışlar ve düşüşler yaşamıştır, ama eğilim çizgisi uzun vadede yukarı yönlü olmuştur.) Bu durum, Bitcoin'i itibari para birimlerinin yaşadığı enflasyon karşısında giderek artan düzeyde popüler bir değer koruma aracı hâline getirmiştir. 

Bitcoin'in arzının sınırlı ve bilinir olmasının yanı sıra yeni bitcoin'ler oluşturulmasının zamanla tahmin edilebilir biçimde yavaş yavaş azalacak olması, Bitcoin'i enflasyona karşı dirençli kılan temel tasarım özelliğidir. (Sadece 21 milyon bitcoin olacaktır ve dört yılda bir madencilikle çıkarılan bitcoin miktarı yarı yarıya azalır.) 

Enflasyon kripto para birimleri için neden önemlidir?

İtibari para birimlerinde görülen yüksek enflasyon, bireylerin dijital paralara daha fazla yatırım yapmasına neden olabilir. Çünkü tasarruf hesabına yatırdıkları dolarlar veya avrolar aslında zamanla değer yitirir. Bitcoin ile birlikte Ethereum gibi diğer kripto para birimleri yatırımcılara bir alternatif sunar. Bitcoin piyasasının iktisadi yönü karmaşıktır, ama dijital para birimlerinin tasarımında yer alan bazı özellikler, bu para birimlerinin enflasyona karşı koymasına yardımcı olabilir.

• Bitcoin, hükûmetler tarafından siyasi hedeflerini gerçekleştirmek için ödül oranları ayarlanarak ve daha fazla para basılarak manipülasyona maruz bırakılamaz. 

• Altın ve diğer nadir değer depoları gibi Bitcoin'in fiyatının da belirsizliğin hâkim olduğu zamanlarda yükseleceği yaygın kabul gören bir düşüncedir. (Ancak bu her zaman geçerli değildir; örneğin KOVİD salgınının başında hisse senedi piyasasının yanı sıra Bitcoin de sert bir düşüş yaşamıştır.) Ayrıca Bitcoin, değeri depolamak ve göndermek konusunda altından daha kullanışlıdır. Sonuçta Bitcoin basit bir şekilde internet üzerinden gönderilebilir. 

• Kıtlık, bir değer deposunu enflasyona karşı dirençli kılan önemli bir etmendir. Asla 21 milyondan fazla bitcoin olmayacaktır. Şu anda yaklaşık 19 milyon bitcoin madencilikle çıkarıldı. Yaklaşık her on dakikada bir madenciler yeni bir "blok"u işler ve 6,25 bitcoin ağa eklenir. (2024'te madencilik ödülü 3,125 bitcoin'e düşecek ve tüm bitcoin'ler madencilikle çıkarılana dek bu ödül dört yılda bir yarı yarıya düşmeye devam edecektir. Bitcoin protokolünün tasarımında yer alan bu mekanizma yarılanma olarak bilinir.)  

• Yeni arzın zamanla programlanmış bir şekilde yavaş yavaş azalması, Bitcoin'i benzersiz bir şekilde tahmin edilebilir kılar: Altının aksine yeni bitcoin "keşfedilmesi" mümkün değildir. 

Kripto para birimleri enflasyona maruz kalır mı?

Evet, daha fazla bitcoin madencilikle çıkarıldıkça Bitcoin de (altın gibi) teknik yönden enflasyona maruz kalır. Ama yeni bitcoin miktarı dört yılda bir otomatik olarak yüzde 50 azaldığı için Bitcoin'in enflasyon oranı da düşecektir.

Pratikte ise Bitcoin'in satın alım gücü, onu karşılaştırdığımız itibari para birimlerine nazaran yükselmeye devam ettikçe Bitcoin'in yüzde birkaça denk gelen yıllık enflasyon oranı, yatırımcıların göz önüne alacağı önemli bir etmen değildir.  

Ama tüm kripto para birimleri bitcoin gibi tasarlanmamıştır. Örneğin, stabil kripto para denen, birçoğu dolar gibi itibari para birimlerine sabitlenmiş, giderek daha popüler hâle gelen bir dijital para kategorisi, para biriktirmek için kullanışlı, düşük dalgalanma yaşayan bir araç olabilir. Ama stabil kripto para, itibari bir para birimine sabitlenmişse yatırımınız rezerv para biriminin değer kaybetmesiyle enflasyondan etkilenecek ve zamanla değer yitirebilecektir. (Bazı stabil kripto paralar, özellikle de kripto dışı ödül oranları sıfır civarında seyrederken değer denklemini değiştirebilecek ödüller sunar.)